ευήμερος

I

(Μεσσήνη 340 – 260; π.Χ.). Φιλόσοφος. Έγραψε το περίφημο έργο Ιερός ΛόγοςΙερά Αναγραφή, στο οποίο αφηγείται ένα ταξίδι του στο νησί Παγχαία του Ινδικού ωκεανού: όταν έφτασε στην πρωτεύουσα Πάναρα, σύμφωνα με την αφήγησή του, είδε μια χρυσή στήλη στον ναό του Δία με ιερογλυφική επιγραφή που ανέφερε τα κατορθώματα του Ουρανού, του Κρόνου και του Δία, τριών αρχαιότατων βασιλιάδων της Παγχαίας. Στο έργο αυτό, από το οποίο έχουν διασωθεί ελάχιστα αποσπάσματα, ο Ε., συνεχίζοντας μια μακρά παράδοση θρησκευτικής κριτικής, εξέθεσε τις απόψεις του σχετικά με τους θεούς, οι οποίοι, όπως πίστευε, δεν είναι παρά άνθρωποι θεοποιημένοι (θεοί επίγειοι) ή προσωποποιήσεις των φυσικών φαινομένων (ουράνιοι θεοί).

Ο συγκεκριμένος θρησκευτικός ορθολογισμός (που δεν επαρκεί βέβαια για να εξηγήσει την καταγωγή των θεών των Ελλήνων) δεν βρήκε πραγματικούς συνεχιστές στην αρχαιότητα· μόνο ο Ένιος ασχολήθηκε με αυτόν στον Ευήμερό του· γνώρισε όμως μερικές ευτυχείς στιγμές, πρώτα μεταξύ των Πατέρων της Εκκλησίας, στην πολεμική τους κατά του παγανισμού και ύστερα τον 18o αι., όταν ο αντιθεολογικός ορθολογισμός του Διαφωτισμού υιοθέτησε τον ευημερισμό ως πρότυπο κριτικής της θρησκείας.

Σήμερα ονομάζεται νεο-ευημεριστική μια ξεπερασμένη πια θεωρία, που τοποθετούσε κάθε μορφή θρησκείας στη λατρεία των προγόνων (Χέρμπερτ Σπένσερ, Γκραντ Άλεν κ.ά.).

II

(13ος αι. μ.Χ.). Εξελληνισμένο όνομα του Ιταλού ιατροφιλοσόφου Αλεσάντρο Μποντίνι. Επίσης, είναι γνωστός και με το όνομα Αγαθήμερος. Υπήρξε συνεργάτης του Άλδου Μανούτιου στην πρώτη έκδοση έργων του Αριστοτέλη (Βενετία, 1495), όπου έγραψε και πρόλογο στα αρχαία ελληνικά. Συνεργάστηκε επίσης στη λατινική μετάφραση του Αριστοτέλη (Βενετία, 1483).

* * *

εὐήμερος, -ον (ΑΜ, Α και δωρ. τ. εὐάμερος, -ον)

αυτός που ανήκει ή αναφέρεται σε ωραία ή ευτυχισμένη μέρα («λευκὸν εὐάμερον φάος», Σοφ.)

αρχ.

1. χαρούμενος, ευτυχισμένος («εὐάμεροι μολπαί», Ευρ.)

2. το ουδ. ως ουσ. τὸ εὐήμερον

καλοπέραση («τὸ γάρ εὐήμερον πολυετίας κρεῑττον», Φίλ.).

[ΕΤΥΜΟΛ. < ευ + ημέρα].